
Sự phát triển mạnh mẽ của các cửa hàng bán lẻ đồ ăn vặt tại Trung Quốc
Trong hai năm gần đây, trên khắp các thành phố lớn nhỏ tại Trung Quốc, các cửa hàng bán lẻ đồ ăn vặt xuất hiện tràn lan, tạo nên một làn sóng mới trong ngành bán lẻ. Đặc biệt, những cụm từ như “doanh thu hàng ngày vượt mười nghìn Nhân dân tệ” hay “kiếm tiền dễ dàng” đã trở thành những lời quảng cáo quen thuộc của loại hình kinh doanh này.

Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài sôi động đó là một thực tế khắc nghiệt: nhiều cửa hàng sau khi đạt đỉnh doanh thu trong vài tháng đầu đã nhanh chóng phá sản, trở thành nạn nhân của mô hình kinh doanh được đánh giá là một “cái bẫy” được đóng gói tinh vi.
Vậy điều gì thực sự đang diễn ra? Tại sao mô hình “thần thoại vạn cửa hàng” của các chuỗi đồ ăn vặt lại trở thành một vòng luẩn quẩn khó thoát?
Thị trường đồ ăn vặt tăng trưởng nhanh chóng
Từ năm 2022, thị trường đồ ăn vặt tại Trung Quốc đã chứng kiến tốc độ tăng trưởng vượt bậc. Đến cuối năm, quy mô thị trường này đã vượt mốc 1,5 nghìn tỷ Nhân dân tệ, với tốc độ tăng trưởng hàng năm trên 10%. Hàng loạt thương hiệu như Zhao Yiming, Snack Youming, và Snack Henmang đã tận dụng dòng vốn đầu tư để mở rộng chuỗi cửa hàng của mình một cách nhanh chóng.
Đến thời điểm hiện tại, các thương hiệu đồ ăn vặt này đã phủ sóng khắp các con phố, trở thành một phần không thể thiếu trong cảnh quan đô thị. Song, sự mở rộng nhanh chóng cũng đồng nghĩa với việc cạnh tranh ngày càng gay gắt. Để thu hút khách hàng, nhiều thương hiệu không ngừng đưa ra các chiến lược giá siêu thấp như “mua một tặng một”, “sản phẩm thứ hai giảm nửa giá”, hay “ưu đãi dành riêng cho hội viên”. Những chương trình này đã tạo động lực lớn cho việc mua sắm của người tiêu dùng.
Chiến lược “tăng giá thấp”
Mô hình chuỗi bán lẻ đồ ăn vặt hiện đại đã thay đổi hoàn toàn chuỗi cung ứng truyền thống. Thay vì qua nhiều khâu trung gian, các cửa hàng này áp dụng hình thức “cung cấp trực tiếp từ nhà sản xuất”, giúp giảm đáng kể chi phí và mang lại mức giá cạnh tranh hơn.
Bên cạnh đó, việc hợp tác chiến lược với các thương hiệu lớn như New Hope Dairy hay Qiaqia Foods giúp các cửa hàng này có được nguồn hàng với giá ưu đãi. Hơn nữa, chuỗi đồ ăn vặt thường duy trì mức lợi nhuận gộp thấp, thường chỉ khoảng 10%. Điều này có nghĩa là họ chủ động hy sinh lợi nhuận ngắn hạn để tạo sự hấp dẫn về giá cho khách hàng.
Ví dụ, một sản phẩm có giá xuất xưởng 5 Nhân dân tệ sẽ được bán ở cửa hàng đồ ăn vặt với giá khoảng 6,5 Nhân dân tệ, trong khi cùng sản phẩm đó tại siêu thị truyền thống có thể được bán với giá trên 10 Nhân dân tệ.
Những rủi ro tiềm ẩn trong mô hình kinh doanh
Mặc dù chiến lược giá thấp giúp thu hút khách hàng, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn về khả năng sinh lời. Với lợi nhuận trên mỗi sản phẩm chỉ vài hào, doanh nghiệp phải đạt doanh số bán hàng cực lớn mới có thể duy trì hoạt động. Điều này dẫn đến áp lực vận hành không nhỏ.
Hơn nữa, nhiều chuỗi đồ ăn vặt áp dụng chiến lược “thương hiệu lớn để thu hút khách, thương hiệu trắng để tăng số lượng”. Sản phẩm “thương hiệu lớn” tuy có sức hút nhưng mang lại lợi nhuận thấp, trong khi các sản phẩm “thương hiệu trắng” (sản xuất theo hợp đồng hoặc tự phát triển) tuy có lợi nhuận cao nhưng dễ bị nghi ngờ về chất lượng. Nếu người tiêu dùng mất niềm tin vào các sản phẩm “thương hiệu trắng”, toàn bộ mô hình kinh doanh sẽ đối mặt với nguy cơ sụp đổ.
Đặc biệt, ngành này cũng phải đối mặt với vấn nạn cạnh tranh đồng nhất. Khi mô hình này dễ bị sao chép, các chuỗi cửa hàng buộc phải tiếp tục cuộc chiến giảm giá, đẩy toàn bộ ngành vào vòng xoáy “chiến tranh giá cả” không lối thoát.
Những thách thức trong việc duy trì lợi nhuận
Ngay cả các thương hiệu dẫn đầu ngành như Zhao Yiming cũng không tránh khỏi áp lực. Dù đạt doanh thu 1,215 tỷ Nhân dân tệ vào năm 2022, lợi nhuận ròng chỉ đạt 38 triệu Nhân dân tệ, với tỷ suất lợi nhuận ròng chỉ khoảng 3%. Trong khi đó, Tập đoàn Wancheng còn báo cáo khoản lỗ trong mảng kinh doanh đồ ăn vặt vào năm 2023.
Chi phí vận hành cao, từ phí nhượng quyền, giá thuê mặt bằng tăng liên tục, đến chi phí nhân công, đã tạo ra gánh nặng không nhỏ cho các cửa hàng. Thêm vào đó, cuộc chiến giảm giá không hồi kết càng làm giảm biên lợi nhuận, khiến nhiều nhà đầu tư phải từ bỏ.
Hướng đi cho tương lai
Để thoát khỏi vòng xoáy giảm giá, ngành này cần tập trung vào các chiến lược phát triển bền vững hơn:
- Tăng cường hỗ trợ cho đối tác nhượng quyền: Thương hiệu cần cung cấp các dịch vụ toàn diện như tư vấn chọn địa điểm, đào tạo vận hành, và hỗ trợ marketing. Điều này không chỉ giúp đối tác ổn định kinh doanh mà còn củng cố sự phát triển lâu dài của thương hiệu.
- Đa dạng hóa sản phẩm và chiến lược tiếp cận thị trường: Mỗi khu vực có thói quen và sở thích tiêu dùng khác nhau, việc điều chỉnh danh mục sản phẩm và chiến lược tiếp thị sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.
- Đầu tư vào đổi mới và phát triển bền vững: Tăng cường sử dụng bao bì thân thiện với môi trường, giảm lãng phí thực phẩm và cải thiện chất lượng sản phẩm là những yếu tố không thể thiếu để xây dựng lợi thế cạnh tranh lâu dài.
Kết luận
Ngành công nghiệp đồ ăn vặt tại Trung Quốc đang đứng trước những thách thức lớn, đòi hỏi sự thay đổi và sáng tạo không ngừng. Chỉ khi doanh nghiệp cân bằng được giữa giá trị ngắn hạn và mục tiêu dài hạn, tập trung vào chất lượng sản phẩm, và xây dựng lòng tin với người tiêu dùng, họ mới có thể đứng vững trong thị trường đầy cạnh tranh này.